AKTİVİST GAZETECİ SEYHAN SOYLU ZAMBİYA BÜYÜKELÇİSİ WİLLİAM MAİPAMBE SİKAZWE İLE YAPTIĞI RÖPORTAJIN DETAYLARI!
Seyhan Soylu : Efendim herkese selamlar olsun bu sefer zambiya topraklarındayız ve büyükelçimiz Sikazwe’yle sohbet edeceğiz. Zambiya 753 bin kilometre kare toprağıyla 20 milyon nüfusuyla dünyanın en büyük ülkeleri arasında 39. sırada. Merhaba, bizi ağırladığınız için çok teşekkür ederiz.
William Maipambe Sikazwe: Hoşgeldiniz.
Seyhan Soylu: Harika. Türkçe öğreniyor muyuz ekselans?
William Maipambe Sikazwe: Teşekkür ederim, evet.
Seyhan soylu: Ekselans ben önce özel hayatınızdan girmek istiyorum.
William Maipambe Sikazwe: Tabi, buyrun.
Seyhan soylu: Evli misiniz?
William Maipambe Sikazwe: Evet.
Seyhan soylu: Çocuğunuz kaç tane var?
William Maipambe Sikazwe: Altı çocuğum var.
Seyhan Soylu: Hepsi erkek mi?
William Maipambe Sikazwe: Evet.
Seyhan Soylu: Ne yapıyorlar? Okuyorlar mı ya da babasını örnek alıp devlet adamı mı olacaklar?
William Maipambe Sikazwe: İkisi sadece yetişkin yaştalar. Birisi askerde, diğeri hava kuvvetlerinde ve diğerlerinin yaşları küçük.
Seyhan Soylu: Ekselans eşiniz çalışıyor mu?
William Maipambe Sikazwe: Şuan çalışmıyor.
Seyhan Soylu: Bundan önceki göreviniz hangi ülkedeydi?
William Maipambe Sikazwe: Ben aslında askeri kökenli birisiyim. Bu benim ilk büyükelçilik görevim. Bundan önce 36 yıllık askeri geçmişim var. Emekli Korgeneral’im. 2021 yılında emekli oldum ve ordu komutanlığı görevinde bulundum en son.
Seyhan Soylu: Hazır asker bir büyükelçi bulmuşken Zambiya’da demokrasi ne durumda?
William Maipambe Sikazwe: Ülkemizin tamamen demokratik bir ülke olduğunu çok rahatlıkla söyleyebilirim. Vatandaşlarımız, başkanlık seçimi ve parlamento da ki üyelerin seçimi için sandığa gidip özgürce oylarını kullanırlar. Hiçbir kısıtlama olmadan ve tamamen şeffaf olarak açıklanma süreci yürütülür bundan kimsenin şüphesi yoktur.
Seyhan Soylu: Kadın hakları peki?
William Maipambe Sikazwe: Tabii hassasız.
Seyhan Soylu: Parlamento da kaç kadın var ?
William Maipambe Sikazwe: Şuan da %30’ u kadın parlamentoda ama birkaç yıla %50ye getirmeyi düşünüyoruz.
Seyhan Soylu: Bravo, müthiş. Hayvan hakları?
William Maipambe Sikazwe: Hayvan hakları bi çok ülkeye göre farklı. Hayvan hakları anlayışları tabii ki baya farklı. Çünkü orda daha çok safari ve kendine özgü hayvanlar ön plana çıkıyor. Bizim av alanlarımız var ve bunlar yılın belirli zamanlarında kontrol altında yapılan avlanma şeklidir. Bunun dışında safari ya da özgürce dolaşmasını sağlayan ortamlar sağlarız biz hayvanlara. Çünkü biz hayvanlarımızla gurur duyarız onların özgürce dolaşmasını, yaşamasını, beslenmesini ve üremesini sağlarız ki gurur duyduğumuz şeyin devamını sağlarız.
Seyhan Soylu: Peki avcılık katletmek değil midir sizin açınızdan? Sizin kişisel bakış açınızı soruyorum.
William Maipambe Sikazwe: Avcılık aslında Zambiya’da baya sınırlandırılmış durumda. Sadece belli ehliyet verilmiş kişiler belli sayıda ve belli türde hayvanı avlayabilirler. Dolayısıyla bayağı bir sınırlanmış ve teşvik edilen bir şey değil.
Seyhan Soylu: Özgürlüğünüzü ne zaman aldınız ?
William Maipambe Sikazwe: 24 ekim 1964’te.
Seyhan Soylu: Çok yeni. Yani daha büyüyecek çocuk daha. Çünkü Zambiya aynı zamanda bakır yani minerallerle ilgili çok zengin yatakları olan bir ülke. Yani çok çabuk yükselebilecek bir ülke.
William Maipambe Sikazwe: Biz öncelikle şunuda söylemek isteriz az önce bağımsızlıktan bahsettik 60. Yılımızı kutluyor olacağız bağımsızlığımızın. Ve kurucu başkanıda 100. Yaşını kutluyor. Zambiya bahsettiğiniz gibi bakır yönünden çok zengin bir ülke.
Seyhan Soylu: Başka hangi madenler var ekselans?
William Maipambe Sikazwe: Lityum, uranyum, zümrüt, altın, bakır.
Seyhan Soylu: Yok yok.
William Maipambe Sikazwe: Tanrıya şükür ediyoruz bunun için. Bize her türlü verdiği şey için.
Seyhan Soylu: Yani yıllarca beyaz adamlar afrikayı sömürürken çaldıklarından sonra kalanlar bile Afrika’yı çok yükseltecek. Umarım kanlı ellerini çekerler Afrika’dan.
William Maipambe Sikazwe: Şöyle ki Zambiya bağımsızlığını kazandığında aslında çok şanslıydık. Bizim kaynaklarımızı o zamanki teçhizatlarla tam bulmuş sayılmazlardı dolayısıyla bütün varlıklarımız bize kaldı diyebiliriz. Bu anlamda çok şanslıyız. O dönemden sonraki ilerlemelerde kendi leyhimize kullanmak için elimizden geleni yapıyoruz. Bakır madeni zenginliği konusundada dünyada en büyük ikinci.
Seyhan Soylu: 20 milyon nüfusunuz var, çevre ülkelerden göç alıyor musunuz?
William Maipambe Sikazwe: Bahsettiğiniz gibi nüfus 20 milyon civarında ve çevre ülkelerden çok göç alıyor. Çünkü bizim ülkemiz istikrarlı. Huzur içinde yaşayan bir ülke. Çevredeki ülkelere nazaran bizim ülkemizde yaşayan insan sayısı çok fazla. Ayrıca savaş sebebiyle göçmenlikte bizim ülkede çok yaygın. Hem ikliminin ılıman olması hemde diğer koşullar Zambiya’yı cazip bir yer kılıyor.
Seyhan Soylu: Peki yabancı yatırımcılarla ilgili ne kolaylıklar sağlıyorsunuz? Mesela bazı ülkelerde 5 yıl vergi almıyorlar yatırım yapınca. Devlet arazi veriyor. Sizin ülkenizde 753 bin km kare. Yani çok büyük. Dünyada 39. büyük ülkesiniz. Ne kolaylıklar sağlıyorsunuz ?
William Maipambe Sikazwe: Örneğin tarım işleriyle uğraşmak için getirilen cihazlar vergiden muaf oluyor teşvik amacıyla.
Seyhan Soylu: Başka ne teşvikler veriyorlar ?
William Maipambe Sikazwe: Bir çok başka teşvik var. Bahsettiğiniz gibi üretime geçtikten sonra ilk etapta vergi muafiyetinde.
Seyhan Soylu: Ekselans, Ankara ve Zambiya’nın arasındaki köprü daha yeni yeni oluşuyor yaklaşık bu 10 15 yıldır oluşuyor. Ondan önce çok iyi temaslarda değildik ama şimdi maksimum temaslara geldi. Neye bağlıyorsunuz bunu?
William Maipambe Sikazwe: Zambiya ve Türkiye’nin yapısının birbirine çok uygun olması, aynı zamanda siyasi görüşlerinin birbirine çok benzemesi bunu çok etkiledi. 2018 yılında sayın Erdoğan Zambiya’ya bir ziyarette bulundu ve bu bizim için son derece mutlu edici bir gelişmeydi. Aynı zamanda Zambiya’nın Cumhurbaşkanı’da Türkiye’ye bir ziyarette bulundu. 2018 yılında ki bu karşılıklı ziyaretler kurulan ilişkiyi hızlandırdı. Önümüzdeki yıllar içinde Zambiya’nın yeni Cumhurbaşka’nı sayın Erdoğan’la karşılıklı görüşmeler planlıyor.
Seyhan Soylu: Peki Türkiye’den direkt uçuşlar var mı Zambiya’ya ?
William Maipambe Sikazwe: Ankara’dan yok ama İstanbul’dan direkt uçuşlar var Zambiya’ya. Bizde uçuşların yeniden başlatılması için çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Şu anda Zambiya Türkiye arasında çok fazla yolcu olmadığı için Tanzanya üzerinden gitmek daha mantıklı yolcuları birleştirmek açısından. Ancak ilişkilerinin de gelişmesiyle yolcu sayısının arttığı için bizde uçuşların tekrar başlatılmasını umuyoruz.
Seyhan Soylu: Peki Zambiya’nın kaç fahri konsolosu var Türkiye’de?
William Maipambe Sikazwe: Bir İstanbul fahri konsolosumuz var bir de Gaziantep fahri kansolosumuz var.
Seyhan Soylu: Fikrimi söyleyeyim iki ülkenin kalkınması için en az 10 12 tane muhakkak fahri konsoloslar olmazı lazım. Kaliteli ve önemli insanları seçip. Ve bunlar önemli şahsiyetler olmalı Zambiya’yla Türkiye arasında köprü kurulmalı. Ekonomik anlamda da ticaret hacmini yükseltir bunlar. Çok yararlı oluyor bilginiz olsun. Gelecek planlarınız ne Zambiya ve Türkiye’yle ilişkilerde? Ve şuanda yıllık ne kadar ekonomik olarak ithalat ve ihracat yapıyorsunuz ?
William Maipambe Sikazwe: Bizimde zaten karşılıklı ilişkilerimizin gelişmesi anlamında en çok dikkat ettiğimiz şey ticari ilişkilerimizin dahada geliştirilmesi. Şuanda çok tatmin edici bir seviyede değil.2023 yılında 53 milyon seviyesindeymiş 31 milyon Türkiye’den Zambiya’ya ihracat, 21 milyonda Zambiya’dan Türkiye’ye ithalat şeklinde. Bunun daha iyi yerlere gelmesini umuyoruz.
Seyhan Soylu: İş dünyasından önemli kişileri Türkiye’ye fahri konsolos olarak belirlerseler hacim minimum 100 milyon dolarla 200 milyon dolar arasında oluyor bilginiz olsun. Her biri o şehirde önemli iş adamlarına yılda bir kez toplantı yapmalı. Ve ekselansta oraya davet edilmeli. Hacim oluşsun para kazanılsın. Çünkü yatırım içinde daha güvenli bir ülke Zambiya bi çok afrika ülkesinden. Nacizane fikrim. Çünkü Afrika’ya dünyanın çok borcu var. Ben Afrika büyükelçi röportajlarımda bunları hatırlatıyorum. Ben arzu ederse Türkiye’de herkesin tanıdığı iş dünyasından veya farklı dallardan önemli insanları size yönlendiririm beyefendiyle tanıştırırız. Bizde para kazanmış oluruz. Ekselans Erdoğan’ı nasıl buluyorsunuz?
William Maipambe Sikazwe: İki ülkenin arasındaki ticari hacminin artması için çok çalışıyoruz. Örneğin Cumhurbaşkanımız Erdoğan’ında covid zamanında durdurulan uçuşların başlatılması çok faydalı olucak. Sanayici İş İnsanları konfederasyonuyla birlikte yakında Zambiya’ya gidicez. Yerinde keşfetmelerini istiyorum. Bir de Annan değirmencilik diye bir şirketimiz var. Onlarda Zambiya’ya gidip bir mutabakat zaptı imzalıyacaklar. Orada değirmen işindeler.Halkın refahı için çok önemli bir iş. Ve Türk bir firma bu işi üstlenecek.
Seyhan Soylu: Bunlara davet ederse biz de katılırız.Teknik ekibimizi vesayre davet eder bizide ağırlarlarsa katkıda bulunuruz. Çünkü mayıs ayında Çin Büyükelçisi’nin davetlisiyiz, haziran ayındada Tayland Büyükelçisi’nin davetlisiyiz. Katkımız olsun diye eşlik edebiliriz.Ve burda ticaret yapan firmaların listesinide bana ver, ekselansın kapak olduğu bir dergide onlarda olmak ister.
William Maipambe Sikazwe: Çok güzel bunları sizinle paylaşmak. Cumhurbaşkanı Erdoğan’a bakışımızı sormuştunuz, Sayın Erdoğan’la ilişkilerimiz çok iyi bundan yana biz Zambiya olarak çok mutluyuz. Erdoğan’ın sıcak kanlı samimi yapısı bizim kalbimizi kazanan özelliklerinden birisi. Daha sonra Afrika’ya bakış açısı bize yardımcı olmaya çalışması geçmişte sömürge ülkelerinin yaptığı gibi Afrika’nın kaynaklarının sömürüp götürüp işleyip bide gelip Afrika halkına pahalıya satmak gibi zihniyetten çok daha uzak Afrika halkının iyiliğine yönelik çalışan muhtemeşem bi insan. Dolayısıyla Afrika’yla ilişkilerinin iyileşmesini sağlayan ve çok büyük rolü olan bir Cumhurbaşkanı. Bu yöndende çok mutluyuz. Tüm Afrika ülkelerininde arasının iyleşmesinde çok büyük rolü olan Cumhurbaşkanı. Kendisinin varlığı tüm afrika ülkeleri tarafından çok büyük mutlulukla karşılanıyor. Dolasıyıla iki tarafında karşılıklı mutlu olduğu düzenli bir ortaklık ve arkadaşlık olarak düşünebiliriz.
Seyhan Soylu: Cumhurbaşkanım adına çok teşekkür ederim. Peki Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı dünya liderlerinden biri olarak mı görüyorsunuz, Türkiye Cumhuriyetleri’nin lideri gibi mi görüyorsunuz yoksa tüm İslam Cumhuriyet’lerinin lideri olarak mı görüyorsunuz? Size göre Erdoğan hangi protipte ?
William Maipambe Sikazwe: Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın en sevdiğim özelliklerinden biri güçlü karakter olması, bütün ülkelerle ilişkilerini yüksek tutması. Ve dünya refahı için çalışan birisi. O yüzden çok takdir ediyorum kendisini. Ve kendisini tabii ki dünya liderlerinin arasında görüyorum.
Seyhan Soylu: Süper. Ben Erdoğan aşığı olarak çok teşekkür ediyorum onun adına. Ekselans peki yaptırımlarınızla ilgili halk üzerindeki ekonomik anlamda güçlenmeyi planınız var mı? Zambiyanın yakın tarih programı nedir kendileriyle ve komşularıyla ilgili ekonomik anlamda.
William Maipambe Sikazwe: Zambiya bölgede barışın sembolü olan biyer. Ve etrafındaki bütün ülkelerinde aynı refaha sahip olması için çalışan çabalayan bir Cumhurbaşkanı’mız yönetimimiz ve halkımız var. Örneğin Cumhurbaşkanı Güney Afrika Kalkınma Koordinasyon başkanı. Dolayısıyla resmi olarakta böyle bi görevide var. Afrikada etrafındaki ülkelerinde örnek aldığı birisi. Afrika halkıda aynı görüşe sahip. Göçmen kişilere bakış açısı olarak. Maden kaynaklarının bencilce kendi için kullanmasından ziyade etrafındaki ülkelerle de paylaşması öne çıkıyor Zambiya’da.Ve etrafımızda ki herhangi bir ülkede yaşanılacak herhangi bir huzursuzluk bizede sıçrayacağı için ve kötü etkileyeceği için bunun bilincinde olarakta her zaman ilişkilerimizi ve onlarında refahını gözetiyoruz.
Seyhan Soylu: Yanı Zambiya bi nevi Afrika’da İsviçre gibi görevler mi üstlenmiş?
William Maipambe Sikazwe: Evet.
Seyhan Soylu: Peki, yıllık enflasyon kaç ekselans?
William Maipambe Sikazwe: Enflasyon için tam bir rakam söyleyemeyiz. Ancak güncel para birimi kvaça çok sık değişiyor tabi dolar karşısındaki değer. Geçen hafta ciddi yükseliş göstermiş. 1 dolar 27 kvaça ya denk gelmiş. Ama bu hafta 1 dolar 22 kvaça seviyesindeymiş.
Seyhan Soylu: Peki, yabancı oturumlarıyla ilgili mesela Türkiye’den iş adamları yatırım yapmadan önce burdan bir çok ülkede kolaylıklar sağlanıp oturum veriliyor. Oturumlarla ilgili ve Zambiya pasaportu almak ile ilgili kolaylıklar nedir ekselans?
William Maipambe Sikazwe: Türk iş insanlarının özellikle, ve aynı zamanda seyahat amaçlı giden kişilerinde orda yatırımlara teşvik edilmesinde de büyük payı var bunun. Bir iki gün içinde de vize sağlayabiliyoruz. Elçiliğimizde bu kadar hızlı verebiliyoruz. Onun dışında vize muafiyeti karşılıklı olarak gündemde olan bir konu. Sayın Cumhurbaşkanı Erdoğan’ında bilgisi var. Kendileri o yönde çalışmalar yapıyolar. Türkler Zambiya’da çok sevilen insanlar. Güvenilir, çalışkan, yatırım yapmayı bilen ve işleyiş konusunda da öncülük yapabilen kişiler. Dolasıyla bu özellikler sayesinde Türk insanları Zambiya’da çok öne çıkan bir millet. Biz de vize muafiyeti için elimizden geleni yapıyoruz şu an.
Seyhan Soylu: Peki oturumla ilgili ?
William Maipambe Sikazwe: Oturma izni için Zambiya’ya gelen kişilerede oturma izni şartları eskiye göre kolaylaştı çok daha kolay artık.
Seyhan Soylu: Nasıl mesela? Burdan başvurup oturma izini veriliyor mu? Bir çok ülke artık bunları yapıyor iş dünyasında ki insanlara. Benim dört tane pasaportum var mesela. On ülkede de oturumum var. Buranın mesela ünlü starlarına veya gazetecilerine, tiyatroculara falan böyle şeyler yapsalar çok popüler olur. Bende sanat ve medya elçisi gibiyim mesela. Kendim için söylemiyorum bunu. Çünkü buradaki ünlü kişiler bir sürü insanla konuşarak Zambiya’nın reklamını yaparlar. Bence vermeliler.
William Maipambe Sikazwe: Zambiya’ya geldikleri zaman çok kısa sürede oturma izini alıcaklardır bundan eminim. Dediklerinize de katılıyorum.
Seyhan Soylu: Zambiya’nın pasaportu kaç yıl oturduktan sonra veriliyor insanlara?
William Maipambe Sikazwe: Vatandaşlık için kapsamlı düzenlemeler var biraz daha farklı detaylar var. Şuanda bunlar sık sık değişen detaylar size rakam veremiyorum. Tabi ki mutlaka belli bir yıl ikametin ardından otomatikman veriliyor.
Seyhan Soylu: Zambiya’nın nüfusunun kaçı Müslüman kaçı Hristiyan? Veya başka dinler var mı?
William Maipambe Sikazwe: Çoğunluk Hristiyan, sonra Müslümanlar geliyor ve diğer gruplar var.
Seyhan Soylu: Zannediyorum %93 kadar Hristiyan.
William Maipambe Sikazwe: Hayır. Müslümanların sayısı daha çok yükseliyor ülkemizde.
Seyhan Soylu: Ama din konusunda çok özgürler.
William Maipambe Sikazwe: Bir çok farklı dinden, ırktan ve etnik kökenden gelen insanların huzur içinde yaşamasını sağlıyoruz.
Seyhan Soylu: Sizin söylemek istedikleriniz var mı Zambiya’yla ilgil?
William Maipambe Sikazwe: Şuan da iki ülke arasındaki ilişkinin zaten iyi durumda olduğunu görüyoruz ama gelişme ihtiyacı olduğununda farkındayız. Özellikle ticaret hacminin çok daha yükselmesini ümit ediyoruz. Şuandaki 53 milyon dolar seviyesi iki tarafıda tatmin edici seviyede değil. İki tarafın sıcak ilişkilerine yakışmayan bi seviye bu.
Seyhan Soylu: Birbirimizi bu kadar severken niye para kazanamıyoruz? Ben büyükelçiyle fahri konsolos yapabileceği özel insanlar tanıştıracağım. Biride Türkiye’nin maden kralı Cengiz Esendemir.
William Maipambe Sikazwe: Memnuniyetle tanışmak isterim.
Seyhan Soylu: Bu tarz kişileri fahri konsolos yapmak lazım. Mesela ben olsam önemli gazetecileri yaparım konsolos. Önemli madencileri yaparım. Türkiye’nin önemli ekmek fırınlarının başındaki adamla tanıştıracağım ekselansla. Yani o ülkede ekmek fırınları açıp yan ülkelere ekmek satabilirler.Biz de business olarak bunlardan para kazanmış olacağız. Biz bu işeri yapıyoruz zaten benim bir çok büyükelçi arkadaşımla. Biz böyle para kazanıyoruz. Yani bazı gazeteler vesayreler falan büyükelçilerden para istiyorlar yani bütçeden para verin diye. Bizim öyle bir talebimiz yok. Biz kazandırıp kazanıyoruz.
William Maipambe Sikazwe: Çok güzel.
Seyhan Soylu: Sizi cengiz beyle tanıştıracağım inanılmaz kaliteli. Yardımcı olacağım bu konuda. Çünkü burada ve başka ülkelerdede konsolos olsunlar diye 20 bin dolar 30 bin dolar paralar veriyorlar. O zaman kaliteli olmuyor. Bunu yapıyorlar. Mesela ben Zambiya’lı olsam veya işte Türk olarak da söylüyorum milyon dolar verseler işime yaramayacak adamı konsolos yapmam. Ve ayrıca ben olsam bana 9 yıl hizmet eden birini Zambiya’lı yapardım. Kişisel olarak bunu söyleyeyim. Bu arada Zambiya geleceğin ülkelerinden biri. Çok teşekkür ederim, çocuklarını yanaklarından öpüyorum. Eşini de alnından öpüyorum. Senin gibi güzel ve renkli bir adama sahip olduğu içinde devletinede saygıyla eğiliyorum.
William Maipambe Sikazwe: Çok teşekkür ederim.
